De Hervormde kerk

Gedenkboek Amesz

Binnen in de Kerk

Het avondmaalstel

De luifelbanken

De wapenschilden

Het orgel

Verlichting en kaarsenkronen

Naamlijst der Predikanten

Gereformeerde Kerk

Begraafplaats

Enkele Foto's

Enkele Tekeningen


De Hervormde Kerk.

In het dorp Nigtevecht, staat de Nederlands Hervormde Kerk.
De stijl en het bouwmateriaal van de toren bewijzen, dat deze bouwwerken in de 13de eeuw tot stand zijn gekomen.
De aanwezigheid van rondboog en spitsboog duidt er op, dat kerk en toren zijn gebouwd in de tijd, waarin de Romaanse stijl overging in de Gothische bouwtrant. Andere gegevens zijn de steensoort, de gemetselde kruisgewelven in de toren en de consistoriekamer (de voormalige secretarie) en de driezijdige koorsluiting.
Tijdens de restauratiewerkzaamheden kwam een gedeelte van een tweede fundering zichtbaar, waardoor het aannemelijk is, dat voor 1200 op dezelfde plaats een kleinere kerk heeft gestaan.
De oudste afbeeldingen van het dorp dateren uit 1666,dit zijn 8 tekeningen, en op 2 van deze tekeningen komen kerk en toren voor.
In het rampjaar 1673, trokken de Fransen door het dorp, en brandden alles plat, behalve het huis van de "schoolmeester".
Van de toren waren bovendeel en de spits verwoest. Door geldgebrek werd bij de wederopbouw van de oorspronkelijke bouwstijl afgeweken.
Het bovendeel werd niet opgebouwd.
Van de kerk werden de transepten weg gelaten en in het schip werden onder invloed van de Renaissance grote ramen in plaats van de kleinevroeg-Gothische aangebracht.
Op 19 Augustus 1677 kon de eerste godsdienstoefening in de herstelde kerk worden gehouden.
In 1787, op 20 september, roofden de Pruisen uit de kerk een zilveren schenkbord en 2 schaaltjes, behorende tot de bediening van het Heilig avondmaal, en 888 guldens, 16 stuivers en 8 penningen.
In de tweede wereldoorlog werd de luidklok door de Duitsers weggehaald. In 1949 is er een nieuwe opgehangen.
De toren was eigendom van de burgerlijke gemeente, en werd ook wel gebruikt om overtreders der wet op te sluiten, namelijk in de ruimte onder de toren.
In 1951 werd besloten een restauratie fonds te stichten, om verval van de kerk tegen te gaan.
Met steun van Rijksdienst voor de Monumentenzorg, is in 1962 begonnen met de restauratie, welke in 1966 gereed was.

Over deze kerk is natuurlijk veel te vertellen , dus heb ik er een aparte pagina voor gemaakt.

omhoog

Gedenkboek van p.j.Amesz.

In het dorp Nigtevecht, staat de Hervormde Kerk.
De stijl en het bouwmateriaal van de toren bewijzen, dat deze bouwwerken in de 13de eeuw tot stand zijn gekomen.
De aanwezigheid van rondboog en spitsboog duidt er op, dat kerk en toren zijn gebouwd in de tijd, waarin de Romaanse stijl overging in de Gothische bouwtrand.
andere gegevens zijn de steensoort, de gemetselde kruisgewelven in de toren en de consistoriekamer (de voormalige secretarie) en de driezijdige koorsluiting.
Tijdens de restauratiewerkzaamheden kwam een gedeelte van een tweede fundering zichtbaar, waardoor het aannemelijk is, dat voor 1200 op dezelfde plaats een kleinere kerk heeft gestaan.
De oudste afbeeldingen van het dorp dateren uit 1666,dit zijn 8 tekeningen, en op 2 van deze tekeningen komen kerk en toren voor.
In het rampjaar 1673, trokken de Fransen door het dorp, en brandden alles plat, behalve het huis van de "schoolmeester".
Van de toren waren bovendeel en de spits verwoest. Door geldgebrek werd bij de wederopbouw van de oorspronkelijke bouwstijl afgeweken.
Het bovendeel werd niet opgebouwd.
Van de kerk werden de transepten weg gelaten en in het schip werden onder invloed van de Renaissance grote ramen in plaats van de kleinevroeg-Gothische aangebracht.
Voor de financiering van de restauratie verkocht de kerkvoogdij een stukland voor ƒ1500,--. Maar ook werden vele giften ontvangen uit het dorp, de omgeving en verder gelegen plaatsen. In het kerkelijk archief is een uitgebreide lijst van de namen van de gevers, waarop o.a. voorkomen de Heer van Nigtevecht, de Classis van Amsterdam, die van Amersfoort, Hoorn, Haarlem en Enkhuizen, de kerken van Weesp, Abcoude, Schagen en nog elf kerken, de diaconie van Koudekerk, Hillegom, Scheveningen, Moercapelle en nog 22 diaconieën, het kuipersgilde en het wijnkopergilde, en ook vorstelijke en adellijke families, o.a. van stadhouder Willem III, waarvan de wapenschilden in de kerk hangen. De diaconie van de eigen gemeente gaf de kerkvoogdij een flinke steun, door gedurende geruime tijd, namelijk tot 1703 de helft van de opbrengst der collecten aan haar af te staan. Hierbij enkele bedragen van een paar grote posten van de toenmalige restauratiekosten. De kap van het dak kostte volgens bestek ƒ 1040,--, de verzorging van het interieur ƒ 1350, --.
Op 19 Augustus 1677 kon de eerste godsdienstoefening in de herstelde kerk worden gehouden.
In 1787, op 20 september, roofden de Pruisen uit de kerk een zilveren schenkbord en 2 schaaltjes, behorende tot de bediening van het Heilig avondmaal, en 888 guldens, 16 stuivers en 8 penningen.
Bij de Staatregeling van 1798 werd bepaald, dat de kerktorens aan de burgelijke gemeente toekwamen. Sindsdien is het onderhoud van de toren niet meer voor rekening van de kerkekas.
In de tweede wereldoorlog werd de luidklok door de Duitsers weggehaald. In 1949 is er een nieuwe opgehangen.
De toren was eigendom van de burgerlijke gemeente, en werd ook wel gebruikt om overtreders der wet op te sluiten, namelijk in de ruimte onder de toren.
In 1951 werd besloten een restauratie fonds te stichten, om verval van de kerk tegen te gaan.
Met steun van Rijksdienst voor de Monumentenzorg, is in 1962 begonnen met de restauratie, welke in 1966 gereed was.

omhoog

Binnen in de Kerk.

Opschriften op de twee kronen in Nigtevecht's kerk, namelijk op de eene :

Claes Melissen gaff tot Gods eer
Dees Kroon aan Nichtevecht.
Godt geeft hem d'Hemelsche weer,
Als hij hier 't aartsch afleght, 1652.

en op de andere kroon :

Willem Claes Listing's soon
Gaf Nichtevecht dees Kroon,
Omdat aan Hinderdam
Sijn leven begin man. 1650.

Op de luidklok was het volgende omschrift te lezen:

“Een Frans vuur brande Nigtevecht 11 Februari 1673.
Gods zegen kerck en huys, weer recht 1675.
Johannes van Cuylenborch, predikant.
Willem Dirchkz., Kerckmr. “

In juli 1949 werd een nieuwe luidklok, geleverd door de firma Eysbouts te Asten (N,-B.), geplaatst met het volgende opschrift:
“U hielp de kerk te Nigtevecht,
Na oorlogsbrand en bruut geweld.
Ook toen heeft eendracht ’t pleit beslecht,
’t Geen de Historie blij vermeldt!.

omhoog

Het avondmaalstel.

Ten tijde van Ds. Nicolaas Bakkerus Bopp heeft “Juffrouw Elisabeth v. Veeren, Weduwe van den Heer Amelis van Lingen, aan de kerk van Nigtevecht present gedaan een silveren beker en twee silvere schalen tot het gebruyk van des Heeren heilig Avondmaal den 30 September 1733 en nog bij uyttersten wil gemaakt een silvere schotel om het brood op te leggen; dit alles gegeven ter gedagtenisse van haar Liefde voor de kercke. Den 17 December 1755”.
“Dit zilver schenkbort en de twee schaaltjes zijn door Pruisische militairen den 20 september 1787 uit de ijzeren Diaconie kist nevens fl. 888 – 16 - 8 aan contante penningen geroovt geworden.”
De beker is nog aanwezig. Het is een mooi stuk zilversmeedkunst. Drie vrouwenfiguren zijn erop gegraveerd, voorstellend: het geloof, de hoop en de liefde. Aan de onderzijde staat het ineenlopend naamcijfer van A. van Lingen en E. van Veeren.
In 1810 kreeg onze gemeente een zilveren bord ten geschenke van de erfgenamen van Ds. v.d. Honert, die predikant alhier was van 1765 tot 1810. Onder het bord is te lezen: “Ter Gedachtenis aan Ds. T. H. den Honert, Overleden den 29e juny 1810. Wordt dit door deszelft Erfgenamen aan de Diaconie van Nichtevegt Geschonken”.
Maar met deze beker en dit bord was ons avondmaalsstel nog niet in zilver volledig. In 1895 ontving de Gemeente een prachtig compleet zilveren avondmaalsstel, bestaande uit een grote en een kleine broodschotel, een beker, een schenkkan en twee offerbussen. Het was een geschenk van Mevrouw J. de Pré – Theunissen.
In het tafellinnen zijn ingeweven de woorden, waarmee Jezus het Heilig Avondmaal instelde. Het linnen werd geschonken door Jhr. Mr. J. E. Huydecoper.


omhoog

De luifelbanken.

De luifelbanken zijn van historische betekenis. Een der banken is voorzien van het dubbele wapen van de Ambachtsheer Jhr. Mr. J. E. Huydecoper, Heer van Maarseveen en Nigtevecht. De andere bank draag het opschrift: “Petersburg en Roosendaal”en behoorde aan twee buitenplaatsen.


omhoog

De wapenschilden.

De twaalf wapenschilden zijn in 1677 opgehangen “ter Eere van brave geslachten, wegens hunne Ed. Christelijke Edelmoedigheid, en Milddadige Giften, gedaan ter wederopbouwing van de afgebrande Kerk en Tooren, door de Moetwillige Franschen, in den Jaare 1673”. Ze komen goed op de witte kerkmuren uit en dragen bij tot verhoging van de historische sfeer van het interieur.
Hier volgt de lijst van de wapens. De gegevens zijn ontleend aan “Genealogische en heraldische gedenkwaardigheden in en uit de kerken der provincie Utrecht”, tenzij anders vermeld.
De kerk binnenkomende door de toreningang bevinden zich aan de rechtermuur acht en aan de linker vier wapenschilden, achtereenvolgens rondgaand rechts: 
  • Tegenover de preekstoel het wapen van de familie Kuysch volgens Mr. Dr. J. W. Verburgt. Gouden Sint-Andrieskruis op rood.
  • Het wapen van de familie Van Oosten. Drie golvende zilveren dwarsbalken op blauw. Volgens Mr. Dr. J. W. Verburgt is dit wapen van de familie Coymans
  • Het wapen van de familie Both van der Eem. Een zilveren vis (bot), waarboven drie zilveren Franse lelies op blauw.
  • Boven de zijuitgang bovenaan het wapen van de stadhouder Prins Willem III.
  • Hieronder links: het wapen van de familie Van Tuyl van Serooskerken. Op een veld van zilver drie rood-getongde, rode brakkenkoppen.
  • Rechts hiervan: het wapen van de familie Becker. Op zilver een blauwe keper, beladen met vijf gouden sterren, vergezeld van drie groene klaverbladen (2 boven, 1 beneden).
  • Het wapen met vijf rode kepers op zilver, waarvan de herkomst onbekend is.
  • Het wapen van de familie Taets van Amerongen. Een horizontale rode balk op zilver. Verdergaand aan de linkermuur:
  • Het wapen van de familie Valckenaar. Drie rode ruiten op zilver.
  • Het wapen van de familie Van Reede (heer van Nederhorst enz.). Twee getande, zwarte, horizontale balken op zilver.
  • Het wapen van de familie Hettinga. Drie groene eikels op goud. 
  • Het wapen van de familie Roosendaal, volgens Mr. Dr. J. W. Verburgt. Rode roos met gouden kern op goud. 
  • Het wapen boven de “heerenbank” is dat van het echtpaar Pieter Reael, heer van Vreeland en Nigtevecht, geboeren in 1650, overleden in 1701, gehuwd in 1683 met Maria Eleonora Huydecoper. (zie ook bij Het Avondmaalsstel)
    Het grafbord is van Jacob van Dam (van Isselt) van 1733, met alle kwartieren (zijwapens), links die van Van Dam, Zegwaart, Poeyt, Gravesteyn; rechts die van Graafland, Van der Ven, Van Hoorn – Kloek. Zie blz. 21.
    Het polychromeerwerk van genoemde wapenborden en opschriften werd gerestaureerd door de sier- en wapenschilder J. S. Beekmann te Amsterdam.


    omhoog

    Het orgel.

    Techniek van het orgel :

    Het orgel werd in 1966 gebouwd door de firma Oscar Metzler & Söhne

    De dispositie is:
    Manuaal : Quintadeen 16’ - Prestant 8’ – Gedekt 8’ – Octaaf 4’ – Roerfluit 4’ – Octaaf 2’ – Mixtuur 5 st. 1’
    Pedaal : (C-f1) aangehangen


    omhoog

    Verlichting en kaarsenkronen.

    De twee oude koperen kaarsenkronen zijn gerestaureerd en weer van kaarsen voorzien, door de Fa. Brink en van Keulen NV. te Haarlem. Een der kronen, opgehangen in het koor met acht grote en acht kleine armen, draagt het jaartal 1652 en heeft het opschrift: “Claes Melissen gaff tot Gods eer, Dees kroon aan Nichteveght. Godt geeft hem d’hemelsche kroon weer; Als hij hier t’aartsch afleght”. De namen “Claes Melissen” en “de Anysvrouw van Claes Melissen” komen voor in de lidmatenlijst van 1653. Deze Claes Melissen was in 1657 “Armmeester”, of wat hetzelfde is: diaken.
    De andere kroon, in de scheiding van koor en schip, heeft zes grote en zes kleine armen en draagt het volgende opschrift: “Willem Claes Listing’s Soon Gaf Nichtevegt Dees Kroon Om Dat Ten Hinderdam Zijn Leven begin Nam”. Deze kroon draagt het jaartal 1650.
    Tijdens de grote brand in 1673 zijn beide kronen gespaard gebleven, maar werden door het vuur beschadigd. Ze werden naar Amsterdam gezonden om opgeknapt te worden. In de kerkrekening van 1677 staat deze uitgave vermeld: “Twee reeke (=  rekeningen) betaeld aen (den) geelgieter enz. voor het repareren van (de) kroonen en al het kooperwerk hangende in de kercke, en voor het schoonmaken, alsoo door het leggen t’Amsterdam seer vervuylt waren - . . -  ƒ 19 – 0 – 0”.
    Een derde goed bijpassende twaalfarmige koperen kaarsenkroon werd in 1966 ter gelegenheid van de restauratie geschonken.
    Ook de zesarmige elektrische koperen kroon in de consistorie werd als geschenk ontvangen.


    omhoog

    Naamlijst der Predikanten.

    Predikanten van de Hervormde Gemeente Nigtevecht opgericht in 1580 ;
    Die de Nederlands Hervormde Gemeente te Nigtevecht bediend hebben.

  • Hessel Robbertsz. Helmduyn, 1580 - 1598, afgezet.
  • Gerardus Blockhovius, afgezet Utrecht, 1598 - 1599, vertrokken naar Maarssen.
  • Jacobus Snoeck, predikant 1599 - 1606.
  • Pebo Ovitius van Abbema, predikant 8 juli 1606 - augustus 1612.
  • Egbertus Ottonis Rhoon, proponent, augustus 1612, vertrokken naar Werkhoven september 1619.
  • Aemilius Suffridii, proponent, mei 1620, overleden 1641.
  • Henricus Martini van Harlingen, proponent, maart 1642, vertrokken naar Soest 1649.
  • Albertus de Bels, proponent, beroepen 19 december 1649, bevestigd 31 maart 1650, emeritus 14 maart 1667.
  • Joan van Cuylenborch, proponent, bevestigd 31 maart 1667, vertrokken naar Montfoort 9 april 1683.
  • Matthias Neeff, proponent, beroepen 30 mei 1683, bevestigd 10 juni 1683, overleden 10 oktober 1727.
  • Johannes van Deventer, proponent, beroepen 26 april 1728, bevestigd 27 juni 1728, vertrokken naar Amstelveen 29 oktober 1730.
  • Nicolaus Bakkerus Bopp, proponent, beroepen 16 januari 1731, bevestigd 1 april 1731, overleden 27 oktober1757.
  • Willem de Koning, proponent, beroepen 30 septemberi 1758, bevestigd 26 november 1758, vertrokken naar Overschie 26 april 1762.
  • Dirk Semeins van Binnenvest, proponent, beroepen 19 juli 1762, bevestigd 19 september 1762, vertrokken naar deventer augustus 1764.
  • Taco Hajo van den Honert, proponent, beroepen 10juli 1764, bevestigd 23 september 1764, overleden 29 juli 1810.
  • Jan van Velsen, proponent, beroepen 27 december 1810, bevestigd 3 februari 1811, vertrokken naar Hogeveen 25 maart 1816.
  • Hendrik Jan Hattink, proponent, beroepen 28 maart 1816, bevestigd 21 juli 1816, vertrokken naar Rijssen 7 april 1819.
  • Thomas Klippink, proponent, beroepen 14 mei 1819, bevestigd 5 september 1819, vertrokken naar Broek in Waterland 21 februari 1822.
  • Joan Frederik Gobius du Sart, beroepen van Bergharen 19 juni 1822, bevestigd 20 oktober 1822, overleden 10 februari 1841.
  • Gerrit Barger, proponent, beroepen 1 februari 1842 , bevestigd 8 mei 1842, vertrokken naar Vreeland 15 oktober 1847.
  • Joan Jakob Gobius du Sart, beroepen van St Jansga 16 februari 1848, bevestigd 21 mei 1848, vertrokken naar Bleskensgraaf 25 oktober 1857.
  • Aleidus Warmoldus Lambertus Talma, proponent, hulpprediker, 1858 en 1859.
  • Cornelis Clant, beroepen van Loosduinen 22 juni 1859, bevestigd 2 oktober 1859, vertrokken naar Steenderen 20 december 1863.
  • Edward Bernard Gunning, beroepen van Over-Langebroek 15 januari 1864, bevestigd 8 mei 1864, vertrokken naar Leiderdorp 21 oktober 1866.
  • Martinus Adrianis van Regteren Altena, proponent, beroepen 18 december 1866, bevestigd 14 april 1867, vertrokken naar Eibergen 21 september 1873.
  • Daniël Johannes Carolus Heldring, beroepen van Asch 1 oktober 1873, bevestigd 23 november 1873, vertrokken naar Velzen 25 maart 1877.
  • Frans Arend Franssen, beroepen van Hoornaar 13 september 1877, bevestigd 25 november 1877, vertrokken naar Soesterberg 3 juli 1881.
  • Aricius Sybrandus Elbertus Talma, proponent, beroepen 20 oktober 1881, bevestigd 1 januari 1882, vertrokken naar Groningen 22 januari 1888.
  • Gerrit Mansvelt, proponent, beroepen 20 november 1888, bevestigd 17 maart 1889, vertrokken naar Scherpenzeel (Geld.) 7 augustus 1892.
  • Paulis Marius Eigeman, proponent, beroepen 17 november 1893, bevestigd 15 april 1894, vertrokken naar Willemstad 22 april 1900.
  • Jan Willem Verburgt, proponent, beroepen 1 mei 1900, bevestigd 10 juni 1900, 28-12-1919 ambt neergelegd.
  • Jan Frederik Lijsen, 20-06-1920 van Kortgene, 04-03-1928 vertrokken naar Woubrugge .
  • Gijsbert van Veldhuizen, 28-10-1928 kandidaat Groningen, 31-05-1931 vertrokken naar Hantum. .
  • Jacob Jacobus Poldervaart, 02-10-1932 kandidaat Driebergen, 23-08-1936 vertrokken naar Vriezenveen.
  • Jacob Swijnenburg, 06-12-1936 kandidaat Zeist, 17-01-1943 vertrokken naar Amsterdam-Sloten.
  • Cornelis Metselaar, 25-04-1943 Varik, 30-03-1947 vertrokken naar Goes.
  • Philip Loggers, 13-07-1947 kandidaat Zwolle, 04-09-1955 vertrokken naar Leeuwarden.
  • Matthieu van den Bosch, 27-11-1955 kandidaat s-Gravenhage, 13-03-1960 vertrokken naar Hoogeveen.
  • Pieter Landweer, 24-04-1960 kandidaat Ammerzoden, 27-04-1969 vertrokken naar Ede (buitengewone wijk).
  • Gerrit Hendrik Lensink, 04-02-1970 kandidaat Amsterdam, 13-06-1976 vertrokken naar Amsterdam.
  • Samuel Janse, 15-05-1977 kandidaat Hilversum, 04-07-1982 vertrokken naar Vriezenveen.
  • Johannes Pieter Neels, 12-02-1982 kandidaat Utrecht, 25-09-1988 vertrokken naar Emmen.
  • Gerrit van de Pol, 09-07-1989 kandidaat Kampen, 08-01-1995 vertrokken naar Zierikzee.
  • Jacobus Visser, 10-03-1996 kandidaat Utrecht, 10-10-2004 vertrokken naar Voorschoten.
  • Hans Schaap, 17-09-2006 kandidaat Nieuwegein.

    omhoog

    Gereformeerde Kerk.

    Predikanten van de Gereformeerde Kerk Nigtevecht opgericht in 26-3-1888:

  • Chr. Bruins, 09-04-1899, kandidaat, 23-11-1902 vertrokken naar Hendrik-Ido-Ambacht,
  • D. Hogenbirk, 17-01-1904, kandidaat, 11-06-1911 vertrokken naar Rotterdam-Charlois,
  • R.W. Popma, 17-03-1940, Moerdijk ??-10-1944 vertrokken naar Middelburg-missionair pred.
  • W. van Boeijen, 15-04-1945, kandidaat 07-09-1947 vertrokken naar Katwijk aan Zee,

    In het dorp staat ook een Gereformeerde kerk,anno 1890, welke veel minder bekend is.
    Deze stond vroeger naast de "oude" christelijke school (welke inmiddels is afgebroken)en nu tegenover de christelijke school.
    anno nu Gereformeerde kerk 4e gebouw van rechts

    omhoog

    Begraafplaats.

    Achter de kerk ligt de begraafplaats, welke bereikbaar is over het pad langs de kerk, en via een groen geverfd metalen hek in de gemetselde muur.
    De begraafplaats is verder omheind met coniferen. Er staat 1 klein strak gemetseld schuurtje met dakpannen dak. Boven de deur zit een leuk klein-rond raampje en aan de zijkant 2 openklapbare raampjes.

    Lijken huisje Lijken huisje

    omhoog

    Enkele Foto's.

    Duidelijk verschil vóór en na de restauratie is het muurtje rondom de kerk en de vernieuwde klok.

    kerk voor restauratie kerk na restauratie kerk binnen

    kerk dorpstraat1928 kerk vanaf de vecht

    omhoog

    Enkele Tekeningen.

    Jan Voerman Jr.(1890-1976) Verwoesting door de Fransen in 1673